Амаржсан эх хүн “Сард суух” гэдэг нэртэй нэг сарын цээрийг нярайлсаны дараа
хийдэг. Бүх биеийн яс, мах сиймхий болж таван цулд гэмтэй учир цээр хийнэ. Үүнийг
“Сард суух” гэдэг байна. Монголчууд эх хүнийг амаржингуут шөл уулгахаар зүсэлсэн хонио гаргадаг
байна. Шөл уулгах гэдэг бол амаржсан эхийг богино хугацаанд биеийг нь нөхөн тэнхрүүлэх, шинээр мэндэлсэн хүүхдийн эрүүл чийрэг, эсэн мэнд бойжуулах эхлэлийг тавьсан Монгол арга юм. Монголчууд эрт үеэс таван хошуу малын махны амт, үнэр, өнгө, шүүслэг зөөлөн, өег нүнжиг, хүний биед нөлөөлөх зэргийг харгалзан үнэлсэн байдаг. Энэ үнэлгээгээр эхний байранд хонины мах, дараа нь үхэр, адуу, ямаа, тэмээний махыг нэрлэсэн байна.
Хонь бусад малаас илүү олон зүйл буюу 80 гаруй төрлий ургамал иддэгээс 30 гаруй зүйл нь зөвхөн эмийн ургамал байдаг байна. Хонины мах халуун, төгс сайн чанартай, ямаа, тэмээний мах сэрүүн царцамтгай гэх мэтээр хүйтэн сэрүүн бүсийн нөхцөлд амьдардаг Монгол хүмүүст зохицолтойг нь
харгалзан үзэж хэрэглэдэг учиртай юм байна. Ийм ч учраас шөл өгөх, нярай хүүхдийг хонины ясны
шөлөөр угаах, хонины уураг сүүлний өөх хөхүүлэх Монгол уламжлал бий болж зуун, зууны тэртээгээс
хэрэглэсээр өнөө хүрчээ. Төрсний дараа ч гэсэн жирэмсэн үеийнхтэй адил хоол хүнсийг хамаагүй
хэрэглэлгүй, тааруулж сонгодог. Малчин түмэн энэ гайхамшигийг танин мэдэж , амьдралдаа журам
болгон шөл уулгах нэрийн дор төрсөн эхийн биеийг тэнхрүүлэх эмчилгээ сувилгаа хийж байсан одоо ч
хэвээр байна.
Төрсөн эхэд шинэ гаргасан хонины хааны махны шүүсийг базаж, шөл хийж өгөөд зулайгаар нь алчуур бооно. Алчуур боохгүй бол нүд бүрэлздэг болно гэдэг. Бүсийг бэлхүүсээр нь чангавтар ороож бүслүүлнэ. Үүнийг эхийн гэдэс сунгахгүй, савыг нь агшааж байгаа хэрэг гэж үздэг. Төрсөн эхэд Монгол үнээний бүлээн сүү, хужир юмуу давстай буцалсан ус балгуулдаг. Энэ нь биеийн сойлтыг сайн болгох учиртай гэнэ.
Тулгар эх төрөөд хөлөө жийж болохгүй. Хэрэв хөлөө хийж суувал хөлд цус хурна, хий тогтоно, сав хазайна гэж хориглодог. Хагас суугаа байх ёстой. Бүргэд суудлаар суудаггүй байна.
Төрсөн эх сарын туршид усанд биеэ байтугай гараа хүргэхгүй. Дулаан хүйтний улирал
алинд ч хувцасаа зузаалж үргэлж хийцтэй цай, сүүтэй цай, шөл ууж хөлсөө их гаргаж байвал сайн.
Хаврын эхэн сард төрвөл дулааны урь ортол гэрээсээ гардаггүй. Учир нь хаврын салхи нь төдийлөн тэнхрээгүй нялх биеийг сульдуулдаг. Төрсөн эх амархан горьддог. Горьдоог гаргахын тулд зарим нутагт хүн юм өвөртлөн ирж хуураад нь дараа нь бэлэг өгдөг. Зарим газар мээмний толгойг нар зөв тойруулан цацлага хийж горьдоог гаргадаг. Хэрэв эхийн горьдоог гаргахгүй бол мээм нь хавддаг байна
Гэр орон шуугиантай бол амаржсан эхийн амар тайван байдал аль нэг хэмжээгээр алдагдах болон шинэ хүний эрүүл мэндэд муугаар нөлөөлж, өвчин эмгэгүй өсөн бойжиход нь сэв суух бий хэмээн болгоомжилдог.
Сэтгэгдэл үлдээх