Тариалан сумыг анх 1925 онд “АЛТАН ТЭЭЛ” нэртэйгээр байгуулагдаад нүүж явсан нь манай багийн үүсэл байсан бөгөөд 1930 оны багуудын зохион байгуулалтаар 7-р баг гэж зохион байгуулагджээ. Дараа нь 1938-1952 онд 5-р баг, 1952-1994 онд 3-р баг (Гурван тээл) 1990 оноос хойш Мянган уулынхаа нэрээр “МЯНГАН” баг нэртэй болжээ.
Тус баг нь Увс нуурын хөвөө, Намирын эхэн, Хархираан эхэн, Их бага адуун нуур, Аагаа, Хайдай, Зүүн салаа, Цагаан усан, Овоот, Мянганы бэл, Хүрэн хадаан сарьдаг, Тээл, Хан хөхий, Арсай, Ямаат, Цагаан хөтөл, Таван толгой, Хөсөр, Цалгар, Балчиргант гэх мэт газаруудаар жилийн 4 улиралд нүүдэллэн амьдардаг. Багийн ард иргэд нь бий биелгээ, ардын дуу, уртын дууг сайн дуулдаг, авъяастай ард түмэн юм. Мөн өндөр уулархаг бүс нутагт амьдардаг учираас сарлаг ихтэй. Манай багт ан амьтан, байгаль орчин, ой модоо хамгаалах чиглэлээр Хан Хөхий, Овоот, Хангайн хишиг зэрэг нөхөрлөлүүд идэвхитэй үйл ажиллагаа явуулдаг.
Багийн онцлог, байгалийн үзэсгэлэнт газруудаас дурдвал:
Хархираан сүрлэг уулс, Мөнх цаст оргил Жалба хороо, Цагаан салаа, хөх салаа, Гэр хад, Гурван хороон уулс, Мянганы уулс,, Их бага Адуун нуур, Дуваан, Хармаг, Хонхоон хоо, Хармагийн жинст, Өцөм, Цагаан усан, Шар орой, Шагайтын даваа, Аагай, Хайдаа, Овоот, Ширээт, Хавт, Ямаатын уул, Тээл, Нуурын хөвөө зэрэг ой мод, уул ус нь тэгширсэн үзэсгэлэнт байгальтай. Буга, Марал, Аргаль, Янгир, зэрлэг гахай, чоно, ирвэс, шилүүс, үнэг, мануул, хярс, тарвага, үен зэрэг ан амьтан. Алтайн хойлог, цахлай, бүргэд, тас, ятуу, гахуун гэсэн жигүүртэн. Арц, вансэмбэрүү, агь, таана, сонгино, ерэнтэг, тэмээн таваг, нохойн хошуу, тэхийн шээг, алтан гагнуур зэрэг ургамал ургадаг. Түүнчлэн байгалийн өвөрмөц тогтоцтой Мянганы хөндий, Зүрхэн хад, Бага улиас, Ээж мод, Долоон харгай, Дуут хад, Нүхт хад, Хаан хатны хүн хөшөө, Ленин хад, Мөсөн гол, Тогоо хад зэрэг олон дурсгалт газартай.
Мянган багийн төв “Зүүн салаа”
МӨНХ ЦАСТ ХАРХИРАА
АДУУН НУУР
ААГААН ЭХЭН
МЯНГАНЫ ХӨНДИЙ “ЛЕНИН ХАД ”
ХАЙДААН ХУДАРГА
Манай багаас төрөн гарсан алдартнууд:
Монгол улсын гавъяат усжуулагч-1, Ахмад дайчин- 10, Хөдөлмөрийн гавьяаны улаан тугийн одонт -1, Му-ын аварга малчин – 4, Улсын Ургацын аварга – 2, Алтан гадас одонт – 6, Улсын тэргүүний анчин – 2, Урлаг, спортын тэргүүн – 20, УЗН-н медальт – 25, Аймгийн аварга малчин – 28, Аймгийн Алдарт Уяач – 8, Аймгийн аварга тариаланч – 3, Мянгат малчин – 8, Сумын аварга малчид 50 гаруй болсон байна.
Мянган багийн даргаар ажиллагсад:
- Ч.Раваг 1930-1934
- Ч.Гомбожав 1934-1935
- Х.Батнасан 1935-1936
- Б.Загир 1936-1938
- У.Хорхой 1938-1940
- Ш.Балдан 1940-1943
- А.Даакт 1943-1946
- Г.Маасгай 1946-1948
- Х.Төмөр 1948-1950
- Ш.Хорлоо 1950-1959
- М.Жүгнээ 1959-1960
- Ш.Хорлоо 1960-1964
- Г.Авирмэд 1964-1966
- А.Батаа 1966-1970
- С.Батнасан 1970-1971
- Г.Маамуу 1971-1974
- Н.Намдаг 1974-1976
- Б.Равдан 1976-1982
- Г.Маамуу 1982-1990
- С.Нямсамбуу 1990-1992
- Я.Нүүдэл 1992-1996
- С.Нямсамбуу 1996-2000
- Б.Намсрай 2000-2004
- С.Цэнд 2004-2012
- А.Чимэн-Очир 2012-2016
- Ш.Чулуунбаатар 2016-2025
- Д.Батдэлгэр 2025 оноос
Багийн Иргэдийн Хурлын даргаар:
- Ү.Зинаметр 1990-2000
- Ц.Намсрай 2001-2004
- Ж.Ядамсүрэн 2004-2008
- Ш.Чулуунбаатар 2008-2012
- С.Анкаа 2012-2020
- Т.Цэндсүрэн 2020-с одоог хүртэл
Багийн хүний эмчээр:
- Үхэрч
- Пүрэв
- Зинаметр
- Т.Дамиран
- Н.Доржоо
- М.Жамсран
- Ш.Даваасамбуу
- С.Мөнхбат
- Ч.Лодойхүү
Багийн төвийн сахиул:
- С.Цогвоо
- Ц.Баяндалай
- П.Тогтуур
- Х.Жамъяансүрэн
- Э.Басан
Мянган багийн 2015, 2024 оны нийгмийн зарим үзүүлэлт, харьцуулалт:
Сэтгэгдэл үлдээх