1912 он Баруун хязгаарын ард түмний түүхэн эргэлтийн жил байсан бөгөөд зуны 7-р сард Ховд хотыг Манж, Хятадаас чөлөөлөх дайныг эхлүүлж эх орон, нутаг усаа хамгаалан тэмцсэн Ойрадын зоригт хөвгүүдийн нэг “Харлаг бэйс” Аюурзана билээ. Монгол төрийн зүтгэлтэн “Харлаг бэйс”Аюурзаны амьдарч байсан хашаа, сууц Увс аймгийн Улаангом хотод хуучин төрхөөрөө хадгалагдан үлдсэн байдаг. Тэрбээр Орос хийцийн хоёр давхар байшин бариулж, байшингийнхаа хажууд хүнсний зориулалт бүхий урт цагаан байшинг ердийн тоосгоор бариулсан байна. Хоёр давхар байшинг Богдын өвлийн ордонтой төстэй, хэлбэр хийц нь Европ маягтай, шавар дээвэр, модон тааз, тоосгон ханатай, дээд давхарт гадны зочин гийчин буудаг, нарийн модон вандантай байсан агаад доод давхарт Хятад маягийн халуун ханзтай, дээд давхар луу гадна талаас нь шатаар ордог байжээ.
Аюурзана бэйс энэхүү сууцандаа хавар, намрын цагт сууж амьдардаг байсан гэдэг. Хожмоо Дөрвөд далай хан аймагт анхны хоршоо байгуулагдахад өөрийн сууц хоёр давхар байшин, 100 бодын хамт хандив болгон өгч байсан түүхтэй.
Харин өнөө энэхүү түүхэн дурсгалт газар хэнд ч хэрэггүй, мэдэхгүй газар болж. Удахгүй Увс аймаг байгуулагдсаны түүхт 100 жилийн ой болно. Энэхүү хашаа, сууцыг сэргээн засаж олонд сонирхуулвал жуулчдын цуваа тасрахгүй түүх сэргэсэн сайхан ажил болох юм даа.
Сэтгэгдэл үлдээх